- Kalkar:
- (discussie over) Nederlandse deelname aan het Duitse kweekreactorproject. Ook toen de locatie Kalkar nog niet was gekozen
Euratom betaald voor Europees kweekreactoronderzoek, advies voor bilateraal
Eind 1964 dient Neratoom bij EZ een verzoek in voor het subsidiëren van onderzoek (samen met TNO) naar vloeibaar natrium als koelmiddel voor snelle kweekreactoren, waarin TNO en Neratoom zich al vanaf 1962 op concentreren. EZ betaald vervolgens uit het Fonds Nucleaire Industriële Ontwikkeling de overheidsbijdrage (van 4 miljoen gulden) voor het onderzoek. Ook Euratom wordt om financiële steun gevraagd en op 1 januari sluit Nederland een driejarig associatieverdrag met Euratom over onderzoek naar kweekreactortechnologie en over het “hergroeperen” van al het onderzoek “in het kader van één Associatie“. Euratom gaat 40% van het onderzoek dat in Nederland gebeurt (door TNO, Neratoom en RCN) betalen.
Op 22 januari, drie weken na het verdrag met Euratom om van het kweekreactoronderzoek een Europees project te maken, adviseert de IRK dringend voor (bilaterale) samenwerking met de Duitsers.
Samenwerking ontwikkeling kweekreactortechnologie
In Duitsland is op 1 april 1960 in Karlsruhe de Projektgruppe Schnelle Brüter opgericht. De planning is dat er na 3 jaar een ontwerp moet liggen voor een prototype snelle kweekreactor, en de kosten worden geschat op 200 miljoen DM. In Bad Godesberg komen in mei 1966 hoge ambtenaren uit België, Duitsland en Nederland bij elkaar. Op deze ‘informele’ bijeenkomst wordt voor het eerst gepraat over de oprichting van een internationaal samenwerkingsverband en de toekomst van kweekreactoren. Duitsland wil liever niet te veel invloed van Euratom (lees Frankrijk) en wil een gezamenlijk project van de drie landen. Dit resulteert in een serie gesprekken en uiteindelijk ook de deelname van Nederland.
Het begrip ‘snel’ komt van de neutronen in de kern die niet afgeremd worden. Bij thermische kweekreactoren worden de neutronen (net als in een ‘gewone’ kerncentrale) wel afgeremd.
Brief over terugtrekking uit kweekreactorproject
Het overgangskabinet Zijlstra (na het aftreden van Kabinet Cals met als taak vervroegde verkiezingen uit te schrijven) besluit af te zien van deelname in het kweekreactorproject. De hoogste ambtenaar, de directeur-generaal van EZ schrijft: “Door mijn minister is in overleg met de minister van Financiën, tevens minister-president, besloten geen fondsen voor de samenwerking ter beschikking te stellen.“ De brieven naar de Belgische en Duitse regering worden geschreven maar iemand op het ministerie besluit ze niet te versturen. Het kort daarna aangetreden kabinet De Jong besluit de beslissing te herzien. De brieven komen pas in 2007 boven tafel tijdens onderzoek naar Kalkar.
Geen verdere financiering NERO
De nieuwe minister van EZ, KVP’er De Block besluit prioriteit te geven aan het kweekreactor onderzoek en het NERO project niet verder te financieren. RCN schikt zich daarin en cancelled in het driejarenplan 1968-1970 de eigen reactorontwikkeling. Een definitief besluit over NERO wordt nog tot 1969 uitgesteld.
De aandacht van het RCN gaat vervolgens volledig naar het onderzoek naar kweekreactoren. In totaal is er f 105 miljoen aan onderzoek naar de scheepsreactor uitgegeven. Ook aan het gebruik van KRITO komt hierdoor een einde. De KRITO-installatie wordt omgebouwd tot STEK, het snel-thermisch gekoppelde experiment in KRITO, voor onderzoek naar snelle kweekreactoren. Deze wordt op 22 mei 1969 voor het eerst kritisch.
Intentieverklaring ontwikkeling kweekreactortechnologie
Het Kabinet De Jong gaat akkoord met Grundsatzerklärung, een soort intentieverklaring over samenwerking met de Duitsers in de snellekweekreactortechnologie, en volgt daarmee het IRK-advies op om “een aanmerkelijke bijdrage te geven ter bestrijding van bedoelde ontwikkelingskosten.“ België en later ook Luxemburg treden ook toe tot het kweekreactorproject. Voor de eventuele bouw van een prototype kweekreactor (die, zo hoopt men, in 1970 kan beginnen) moet dan nog weer een aparte beslissingen genomen worden. Over de precieze invulling van die samenwerking wordt achter de schermen nog onderhandeld. De week daarvoor had de minister van EZ (De Block) een telefoontje gehad waaruit de verwachting bleek dat “snelle reactoren pas 1990 a 2000 van de grond zouden komen“. “Dit was een novum“ schrijft hij aan z’n hoogste ambtenaar. De Block werd aangeraden “ernstig te overwegen of wij nu wel met de snelle reactoren zouden meedoen”.
Proefopstelling natriumkoeling
De eerste paal wordt geslagen van een 50MWth natriumkoelcircuit bij Stork in Hengelo ten behoeve van het onderzoek over natriumkoeling in kweekreactoren (en spoedig specifiek voor Kalkar). Met de bouw is ruim 2 jaar en een bedrag van ruim 50 miljoen gulden gemoeid. De installatie wordt gebouwd door Neratoom en zal tot eind zeventiger jaren onderzoek doen ten behoeve van Kalkar.