- Locatiekeuze:
- discussie over en procedures om een specifieke locatie te vinden voor een specifieke bezigheid
Borssele ‘niet zo geschikt’ als locatie kerncentrale
De Rijksplanologische Dienst heeft de mogelijke locaties voor de bouw van kerncentrales nader bekeken en vindt dat er geen overwegende bezwaren zijn uit het oogpunt van ruimtelijke ordening. De RPD vindt het Zeeuwse Bath/Hoedekenskerke het meest geschikt, maar evacuatie in geval van een ramp is problematisch. Borssele is niet zo geschikt, wegens de hoge bevolkingsconcentratie in de nabije steden Vlissingen en Middelburg. De regering zal de uitkomsten meenemen in haar afweging later in het jaar.
Aankondiging nieuwe kerncentrales
Officieel heet het: ‘Regeringsstandpunt met betrekking tot Eindrapport van de Maatschappelijke Discussie Energiebeleid’. De ministerraad besluit “minimaal 2 kerncentrales te bouwen met een minimale gezamenlijke capaciteit van 2500MW“ maar houdt ook de mogelijkheid open voor uitbreiding naar 4000 MW. Het wordt voorgesteld als een troef van het diversificatiebeleid. De voorkeur gaat uit naar Borssele als eerste vestigingsplaats. Daarnaast worden vijf andere locaties genoemd: Noordoostpolder, Eemshaven, Maasvlakte, Moerdijk en Ketelmeer. Als de Kamer akkoord gaat wordt de PKB-procedure ingang gezet om tot de meest geschikte vestigingsplaats(en) te komen. De PKB kan tegen het eind van het jaar afgerond worden, zo wordt verwacht.
Het Kabinet heeft haast. Men kiest er niet voor eerst een principe besluit te nemen en dan na politieke instemming te starten met een implementatietraject, maar direct te komen met een voornemen met concrete aantallen en vestigingsplaatsen. Initiatieven tot investeren en bouwen worden weliswaar aan de sector over gelaten, maar in het eerstvolgende Elektriciteitsplan moeten dan wel besluiten zijn opgenomen. Kamer gaat akkoord mede doordat EZ er mee instemt af te zien van het voornemen een landelijk productiebedrijf voor elektriciteit te vormen.
De meeste reacties zijn voor de hand liggend, milieubeweging fel tegen en elektriciteitsbedrijven (althans zo zegt de SEP. Maar van de elf leden van de SEP zijn er nu maar 4 voor nieuwe kerncentrales, 4 zeker tegen en de ander drie ws. ook), en de werkgevers (VNO) zijn blij. De VVD ook, CDA is ‘kritisch’ en vindt dat er aan voorwaarden voldaan moet worden: aanvaardbare kosten, oplossing voor radioactief afval en voldoende maatschappelijk draagvlak. De PvdA wil er een hoofdpunt van maken in de campagne voor de verkiezingen in mei 1986 en wil dan het besluit terugdraaien. De waterleidingbedrijven zijn ‘beducht’.
De optie ‘opwerking’ wordt open gelaten. Niet opwerken is zelfs nog een beetje goedkoper, en ook de situatie op de uraniummarkt maakt opwerken niet noodzakelijk, schrijft het kabinet Lubbers. Het is ruim 10 jaar nadat het Kabinet Den Uyl een soortgelijke beslissing nam., met … jazeker, minister van EZ, Ruud Lubbers.
PKB-avonden vol protesten
Van 2 t/m 6 september zijn er inspraakavonden voor de Planologische Kern Beslissing in de 5 mogelijke vestigingsplaatsen voor nieuwe kerncentrales. De discussie op die avonden kan niet meer gaan over de vraag óf er kerncentrales gebouwd moeten worden, maar over wat de 'meest geschikte' locatie is om ze te bouwen. Met de BMD nog vers in het geheugen wordt duidelijk dat veel mensen van dit soort inspraak niet gediend is. Bij de avonden in Heinkenszand (Borssele), Zevenbergen (Moerdijk), Noordoostpolder, Den Brielle (Maasvlakte),Uithuizen (Eemshaven) laten in totaal een paar duizend mensen hun ongenoegen blijken. In Den Brielle treedt de politie hard op; een vrouw wordt bewusteloos in een wurggreep afgevoerd en iemand wordt twee tanden uitgeslagen, hetgeen een persfotograaf doet verzuchten: “Als je op een voorlichtingsavond je mond open doet, slaan ze de tanden uit je bek.“ Vijf avonden PKB-inspraak ('een zuiver planologische discussie', wordt elke avond weer geroepen), betekend vijf avonden verzet.
Een maand later is er een terreinbezetting in Moerdijk op de mogelijke locatie voor een kerncentrale. Ruim 700 mensen doen aan de meerdaagse actie mee.
Nog twee locaties over voor de opslag van afval
De LOFRA brengt haar eindadvies uit aan de minister van VROM: Borssele en Moerdijk zijn de twee plaatsen die in aanmerking komen als locatie voor de interim opslag van radioactief afval. Er is een lichte voorkeur voor Borssele, onder andere omdat de gemeente Klundert (waar Moerdijk onder valt) een hele rits voorwaarden stelt voordat ze akkoord wil gaan. Bij Borssele zijn er weliswaar meer procedurele moeilijkheden te verwachten, maar de commissie denkt dat die planologische bezwaren eerder te overwinnen zijn dan de bestuurlijke van Moerdijk. Men verwacht dat de bouw in 1988 kan beginnen en de totale kosten worden geschat op 450-500 miljoen gulden. Een belangrijk kritiekpunt van de milieubeweging is dat met de keuze voor deze twee de locatiekeuze procedures voor de nieuwe kerncentrales tot een farce worden gemaakt. De Gedeputeerde Staten van Zeeland is op 16 september al akkoord gegaan met de komst.
In augustus is al een locatieonafhankelijke MER door de Covra aangevraagd. Op 29 januari ('86) laat de Voorlopige Commissie MER de minister weten bepaald niet tevreden te zijn over dat rapport. Zo is die veel te optimistisch over de mogelijkheid tot eindberging, worden de stralingsbelastingniveaus bij normaal gebruik en bij storingen niet voldoende onderbouwd en ontbreekt een heldere en hanteerbare beschrijving van hoe de opslag van afval van de bestaande en nog te bouwen kerncentrales moet worden aangepakt.
RARO: Borssele meest geschikt
De RARO (Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening) vindt Borssele het meest geschikt voor de vestiging van een nieuwe kerncentrale. Noordoostpolder-west en de Eemshaven delen de tweede plaats. De locatie Moerdijk is volgens de RARO niet geschikt. De RARO is overigens wel verdeeld; een deel ziet de noodzaak niet in van nieuwe kerncentrales en geeft daarom ook geen advies, een ander deel aanvaardt de politieke realiteit.
In het najaar hebben de Samenwerkende Waterleidingbedrijven nog een studie uitgebracht waarin berekend wordt wat de gevolgen zijn van een ernstig kernongeval voor de drinkwatervoorziening in Nederland. Belangrijkste conclusie: bij een groot ongeluk in de vestigingsplaatsen rond het IJsselmeer zal het IJsselmeer drie jaar lang geen drinkwater kunnen leveren, terwijl alternatief drinkwater slechts voor een half jaar te krijgen is.
Kabinet: Borssele, Eemshaven en Maasvlakte geschikt
Het kabinet zegt dat er drie locaties definitief geschikt zijn voor de bouw van een kerncentrale: Borssele, Eemshaven en Maasvlakte. Naar de Westelijke Noordoostpolderdijk en Moerdijk komt nog nader onderzoek. De Provincies Groningen en Zuid-Holland reageren afwijzend en teleurgesteld. Noord-Brabant is ook teleurgesteld, maar dan weer over het “onnodige uitstel“, (de minister verwacht dat er niet voor zomer 1987 een vergunning kan worden aangevraagd), maar blij dat Moerdijk nog niet definitief is afgevallen.
Afvalcomplex naast kerncentrale in Borssele
Nadat Winsemius in april opeens had laten weten dat de Covra (en niet de verantwoordelijke ministers) de uiteindelijke locatie kan bepalen, kiest de organisatie nu voor een PZEM-terrein pal naast de kerncentrale in Borssele als de toekomstige locatie voor interim-opslag van radioactief afval. Belangrijkste overwegingen daarvoor zijn: minimale wederzijdse veiligheidsbeïnvloeding tussen omgeving en vestiging; kostprijstechnisch zo verantwoord mogelijk en eenvoud en eenduidigheid van de nog te nemen planologische en procedurele stappen. Winsemius gaat akkoord. De kosten voor de aankoop van het terrein worden geschat op 22 tot 26 miljoen gulden. In augustus was al een locatie-onafhankelijke MER aangevraagd. Door de Covra wordt verwacht dat “medio 1987 vergunningsaanvraag en MER zullen worden ingediend.“ Covra verwacht dat in 1990 het afval uit de opwerkingsfabrieken terug zal komen waar dan een speciale voorziening (de HABOG) voor klaar moet zijn.
Onrust Borsele over locatie Covra
De Covra belegt een besloten vergadering met de gemeenteraad van Borssele over hun plannen met het afvalverwerking en –opslag complex op de 29 hectare van de PZEM aangekochte locatie vlak achter de kerncentrale. Vooral het gebrek aan openheid van de Covra, in tegenstelling tot wat beloofd was, zet veel kwaad bloed. Het is de ouverture van veel onrust in het dorp. Als in de zomer van 1987 de bevolking geconfronteerd wordt met de precieze locatie (600 meter van de dorpskern) neemt de onrust nog verder toe.
Verbod bestemmingsplan mag niet
De Kroon beslist dat het bestemmingsplan van de gemeente Borsele ten onrechte de komst van een kerncentrale verbiedt. De PZEM had beroep aan getekend tegen de beslissing van de gemeenteraad in 1982 om in een straal van 1000 meter van omliggende dorpen geen kerncentrale, productie van splijtstof of opwerking toe te staan. Bij de beslissing van de Kroon speelt ook mee dat de gemeenteraad aangeeft bereid te zijn het plan aan te passen als het kabinet tot de bouw van kerncentrales besluit.