- Kosten/budget:
- kostenoverzicht van- of budget voor kernenergie (-object)
Dodewaard officieel geopend
Nadat de kerncentrale in Dodewaard op 24 juni 1968 voor het eerst kritisch is geworden is nu de officiële ingebruikstelling. Dit is ook meteen het eerste incident van de centrale. Met het terugtrekken van de regelstaven uit de kern veroorzaakt koningin Juliana een te snelle toename van de kernsplijting. Het hoofd van de centrale grijpt in en de reactor wordt onmiddellijk stilgelegd.
De 50 MW General Electric centrale is voor een groot deel gebouwd met Nederlandse technologie: Philips bouwde (helemaal betaald door de overheid) de splijtstofelementen (de splijtstofstaven komen van NUKEM); de regelstaven zijn geleverd door Hollandse Signaalapparaten; het reactorvat door RDM (waar ze een flinke staatssubsidie voor krijgen) en de turbine-installatie door Stork. De kosten zijn nogal gestegen; waren ze in 1962 geschat op f 95 miljoen, in 1964 was dat al gestegen tot bijna 110 mln.; in 1967 tot 135 mln. en in 1968 zelfs tot 145 miljoen gulden. De GKN zelf schat in een brochure bij de officiële opening (maart 1969) de totale kosten op f 140 miljoen.
PZEM kiest voor Siemens/KWU
De dag nadat de PZEM officieel bekend maakt een 450MW PWR te bouwen in het Sloegebied (Borssele) voor de productie van elektriciteit voor de aluminiumfabriek van Pechiney en geen conventionele centrale, maakt PZEM bekend dat ze voor de bouw ervan kiest voor het Duitse bedrijf Siemens (feitelijk KraftWerk Union). De teleurstelling in de Nederlandse industrie is groot en er heerst ook boosheid en verbazing: hoe is het mogelijk dat een klein elektriciteitsbedrijf als PZEM (niet eens lid van de SEP, maar wel van de GKN) zulke beslissingen met zulke verstrekkende gevolgen voor de industrie zelfstandig kan nemen? PZEM verklaart dat de offerte van Siemens 10 % goedkoper (f 250 miljoen DM, volgens het blad Atomwirtschaft in 1970) is dan die van Westinghouse/Neratoom en dat er afspraken zijn dat 70% van de orders naar Nederlandse industrie moet gaan. Het Nederlandse bedrijfsleven vindt dat ze onheus is bejegend en het blijkt dat de overheid geen machtsmiddel heeft om PZEM op andere gedachten te brengen. Ook blijkt dat de SEP niet al te veel druk heeft utgeoefend op PZEM om de order aan een Nederlands bedrijf te gunnen. Door de ‘affaire Borssele’ zullen de verhoudingen ingrijpend veranderen; te beginnen met de elektriciteitsbedrijven die een groot deel van hun zelfstandigheid verliezen.
Deze beslissing om voor KWU (op 1 april gestart als dochter van Siemens en AEG) te kiezen wordt gezien als het einde van de pogingen om een zelfstandige Nederlandse nucleaire industrie op te zetten. Neratoom valt langzaam uit elkaar en deelnemende bedrijven spelen hun kaarten individueel uit, zo heeft Stork al een samenwerking met Siemens afgesloten voor de levering van het turbinegebied. Borssele is de eerste exportreactor van Siemens en om die doorbraak te maken is de aanbestede prijs laag. Twee maanden later (op 2 juli) wordt de eerste paal voor de kerncentrale al geslagen!
Bouw in Almelo begint
Het ultracentrifuge project is nu zover gevorderd met onderzoek, dat tot de bouw van een proeffabriek is besloten. In Almelo wordt (op het op 12 maart door Philips aangekochte 11 hectare grote terrein), de eerste paal geslagen voor de bouw van een installatie voor het vervaardigen van centrifuges voor de te bouwen proeffabriek SP1 (Separation Plant 1). De totale kosten van de proeffabriek SP1 worden dan geschat op 45 miljoen gulden.
Al 1 miljard subsidie voor kernenergie
De Nederlandse staat heeft vanaf 1955 tot eind 1969, bijna een miljard gulden uitgegeven aan kerntechnologie. Het bedrijfsleven 40 miljoen. Jaarlijks komt daar ongeveer 150 miljoen gulden bij.