- Kerncentrales:
- Bestaande (of gesloten) kernenergiecentrales
- Borssele:
- (discussie over en realisering van) kernenergiecentrale op deze specifieke locatie
- Sluiting:
- (discussie over) sluiting(-sdatum) van een specifieke installatie of opheffing van een organisatie
Rijksambtenaren werkten sluiting Borssele tegen
In 1994 besluit het eerste paarse kabinet in opdracht van de Tweede Kamer dat de kerncentrale in Borssele dicht moet op 31 december 2003. Maar uiteindelijk blijkt dat Borssele openblijft tot 2013 en misschien nog veel langer. Volgens het officiële verhaal komt dat doordat het de ministeries niet gelukt is de kerncentrale dicht te krijgen. Het zou allemaal te wijten zijn aan geklungel van ambtenaren en hun minister. Uit een uitzending van het radioprogramma Argos op 9 januari blijkt dat de ambtenaren helemaal geen zin hadden het regeringsbesluit uit te voeren en zelfs ronduit hebben tegengewerkt. Op 2 februari antwoord minister van EZ (Brinkhorst) op kamervragen dat het “niet onoorbaar“ is dat ambtenaren de “mogelijkheid van een beleidswijziging“ betrekken in hun “gedachtewisseling.” Ambtenaren van EZ hebben, zo blijkt uit stukken die WISE met de Wet Openbaarheid van Bestuur heeft gekregen, actief de kabinetsbeslissing dat Borssele eind 2003 moest sluiten tegengewerkt. Maar volgens Brinkhorst is het niet uitvoeren van beleid normaal; “zeker in het begin van een ambtsperiode.” Ook is het volgens hem heel normaal dat ambtenaren actief de EPZ wijzen op het feit dat het verstandig zou kunnen zijn partij te worden in de rechtszaak.
De Argos uitzending van 9 januari (internet archive)
Van Geel: in 2005 afspraak sluiting KCB in 2013
Staatssecretaris van Geel van Milieubeheer wil volgend jaar een juridisch afdwingbare overeenkomst sluiten met de exploitant van de kerncentrale in Borssele (EPZ) over sluiting van de centrale in 2013. Dit staat in zijn ontwerpbegroting voor 2005. Hoewel Van Geel dit al vaak heeft gezegd is dit de eerste keer dat hij concreet is over een rijdstip waarop de overeenkomst er moet zijn. Als het niet lukt om met de EPZ tot een overeenkomst te komen, wil Van Geel de Kernenergiewet wijzigen om zo sluiting in 2013 juridisch vast te leggen. Coalitiepartijen CDA en VVD hebben onder druk van D66 zich neer gelegd bij sluiting in 2013.
Van Geel: Borssele onder voorwaarden langer open
Staatssecretaris van Milieu Van Geel (CDA) “staat niet afkerig tegenover het langer openhouden“ van de kerncentrale in Borssele. Hij zegt dat daar over te praten valt als de regeringsfracties CDA, VVD en D66 dat zouden willen. Met dit opzetje (hij wil “zelf niet het initiatief nemen“) heropent hij discussie, zet het regeerakkoord buitenspel en laat EPZ weten dat er wat te halen valt: want hij stelt dat de overheid een grote schadeclaim zal moeten betalen. Hij negeert het feit dat kans op toekenning van een schadeclaim, volgens Greenpeace juristen, klein is. In ruil voor openhouden moet EPZ dan geld vrijmaken voor duurzame energie. De fractie van CDA reageert afwachtend, en D66 negatief op het voorstel. In het Kamerdebat op 24 februari naar aanleiding van de uitspraken van Van Geel zegt Brinkhorst (minister EZ) dat de regering vast houdt aan sluiting in 2013.
Geen inzage financiële onderbouwing sluiting KCB
Het kabinet weigert de Kamer vertrouwelijk inzage te geven in de onderzoeksrapporten over de financiële gevolgen van de sluiting van Borssele. Van Geel heeft gezegd dat een schadeclaim van EPZ wel op kan lopen tot 1 miljard euro en oppert daarom de centrale langer open te houden. Hij weigert nu te laten zien waar dat bedrag op gebaseerd is.
Beslissing over Borssele 'nog dit jaar'.
In een brief aan de Kamer schrijft het kabinet dat het definitieve besluit over de toekomst van de kerncentrale in Borssele naar verwachting eind dit jaar valt. De komende maanden zijn om aanvullende gesprekken te voeren met de eigenaar van Borssele (EPZ) en de aandeelhouders (Delta en Essent) over welke extra inspanningen zij voor duurzame energie willen leveren, mocht de centrale langer openblijven. Bovendien wil het kabinet een analyse hebben van de maatschappelijke kosten en baten bij sluiting dan wel langer openhouden in 2013. Daarbij wordt gekeken naar ongevalsrisico, radioactief afval, proliferatie, terrorisme en CO2-uitstoot.
De juridische adviezen die het kabinet heeft ingewonnen, maakt het kabinet nog niet openbaar. De Tweede Kamer heeft daarom wel verzocht, maar het inwilligen van dit verzoek zou de juridische positie van de Staat kunnen schaden, aldus Van Geel.
Greenpeace stelt in een, twee dagen eerder gepubliceerd, juridisch advies, dat er geen redenen zijn om bij sluiting van de kerncentrale Borssele in 2013 een hoge schadevergoeding aan de EPZ toe te kennen. Nodig daarvoor is wel dat de regering publiekelijk en consequent moet vasthouden aan de in het regeerakkoord vastgelegde sluitingsdatum van 1 januari 2013. De EPZ kan daar rekening mee houden en de “voorzienbaarheid van de schade leidt tot vergaande beperking van de omvang van de schadevergoedingsplicht.” De beste oplossing is sluiting via de Kernenergiewet: “Gelet op de ruimte die aan de Staat toekomt om middels wetgeving regulerend op te treden, is de kans dat de EPZ langs deze weg haar eventuele schade vergoed krijgt (of dat de Kernenergiewet door de rechter buiten toepassing wordt gelaten) niet groot.”
D66 akkoord met langer open blijven van Borssele
De D66-fractie is "onder voorwaarden" bereid de kerncentrale Borssele langer open te houden als daar "forse investeringen" in duurzame energie tegenover staan. Daarmee is ook de in het regeerakkoord vastgelegde datum van 2013 van tafel (over welk onderhandelingsresultaat D66 nog zo trots was!). 'Forse investeringen' in duurzame energie gaat over een 'paar honderd miljoen' (300 miljoen). “Kernenergie is onacceptabel en daarom moet Borssele dicht“ heette het nog in het D66 verkiezingsprogramma. De spagaat van de partij is compleet als op 5 november ook het partijcongres akkoord gaat.
Borssele open tot 2033
Nadat in september al duidelijk is geworden dat er een ‘convenant’ in de maak is om Borssele langer open te houden, deelt staatssecretaris van Milieu Van Geel nu eindelijk in een brief aan de Tweede Kamer mee welke 'deal' er gesloten is met de eigenaren van de kerncentrale Essent en Delta:
- De kerncentrale mag tot uiterlijk 2033 in werking blijven;
- Delta en Essent investeren 250 miljoen extra in energiebesparing, CO2-opslag en hernieuwbare energie;
- De staat investeert ook 250 miljoen tussen 2006-2012 in energiebesparing schoon fossiel en hernieuwbare energie;
- Borssele moet bij de 25% veiligste kerncentrales horen (van de EU, VS en Canada)
- Borssele wordt direct na de sluiting ontmanteld.
De Kamer moet er nog over praten, maar een kamermeerderheid van CDA, VVD en D66 steunt de deal. Het blijft onduidelijk waar de door Van Geel steeds gehanteerde verwachte schadevergoedingen (tot 1 miljard) op gebaseerd zijn, ook in het analyse rapport van de ECN/NRG
EPZ juicht, maar bij de milieubeweging is de teleurstelling en woede groot: “nog 20 jaar extra productie van levensgevaarlijk afval, nog 20 jaar extra proliferatiegevaar, nog 20 jaar extra uraniumwinning voor Borssele”.
Kamer eindelijk akkoord met convenant
Tijdens het kamerdebat op 15 mei krijgt het convenant met de EPZ over de sluiting van Borssele in 2033 (al op 10 januari naar de Kamer gestuurd) nog steeds niet de goedkeuring van het parlement. Op 27 april was de stemming in de Kamer niet doorgegaan, omdat er laatste wijzingen waren aangebracht. De parlementsadvocaat concludeert in mei dat de staat onnodig risico loopt op het betalen van een fikse schadevergoeding door een laatste verandering in het convenant. Het nieuwe artikel gaat over opwerking na het huidige contract dat Borssele heeft voor opwerking in La Hague tot 2015. Als een vergunning daarvoor geweigerd zou worden en directe opslag moet volgen is, volgens het artikel, het Rijk verplicht de meerkosten te betalen. “We zien daarvoor geen rechtvaardiging,” schrijft de parlementsadvocaat. Maar CDA laat weten dat dat punt geen reden zal zijn het langer openhouden te blokkeren; het convenant zal daardoor op een meerderheid kunnen blijven rekenen. Van Geel wordt door de Kamer gedwongen dat aan te passen, maar na een telefoongesprek laten EPZ, Delta en Essent weten “geen reden te zien“ om tot aanpassing over te gaan. Vervolgens gaat Van Geel daarmee akkoord. Op 14 juni gaat de Tweede Kamer uiteindelijk in meerderheid akkoord met het convenant en dus met openblijven van de centrale tot 2033 en kan het 2 dagen later ondertekend worden op de Delta-duurzaamheidslezing in Goes.
Een van de architecten van de deal, Wouter van Dieren, zegt in oktober 2007, dat Delta en Essent maar een 'fooitje' van de extra winsten die ze binnenhalen door het langer openblijven van de centrale besteden aan duurzame energie. Volgens Van Dieren, zou het, op grond van wat Essent en Delta verdienen met de uitgestelde sluiting, reëel zijn als ze 1,5 miljard euro (in plaats van 250 miljoen) opzij zouden zetten voor duurzame energie. Van Dieren vindt nu dat de politieke druk te snel wegviel, waardoor er geen hoger bedrag werd uitgesleept.