- Publicatie:
- eenmalig of periodiek, anders dan ‘Energienota’
Maandblad 'Het Atoom'
Het eerste nummer verschijnt van het maandblad Atoom (abonnement kost f 5.50 per jaar), “Maandblad gewijd aan atoomenergie en haar gevolgen voor mens en samenleving“, zoals de ondertitel het noemt. Het is het eerste tijdschrift dat zich daar specifiek mee bezig houdt. De werk-redactie bestaat uit C.J. Bakker (Hoogleraar experimentele natuurkunde Gemeente Universiteit Amsterdam), L. De Jong (chef Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie) en L.J. Klein (redactie Het Vrije Volk) en de uitgeefster is weekblad Vrij Nederland. Hoewel met “atoomenergie in den regel” de energie wordt bedoeld die vrij komt bij de ontploffing van de atoombom, is er veel aandacht voor ‘civiele’ toepassingen en is men, hoewel verwachtingsvol over de mogelijkheden, kritisch over mogelijke stralingsproblemen en de relatie met kernwapens, de verspreiding van kennis en materialen en waarschuwt men voor de reële mogelijkheid dat een grootscheepse inzet van atoomwapens de wereld vernietigd. In januari 1948 gaat het blad samen met ‘Wetenschap en Samenleving‘, het blad van het Verbond van Wetenschappelijke Onderzoekers.
Eerste nummer Nederlands vakblad
“Hierbij heb ik het genoegen U het eerste nummer aan te bieden van een maandelijks te publiceren RCN-Bulletin. Hierin zullen mededelingen en berichten worden opgenomen uit de vakliteratuur, terwijl daarnaast door medewerkers van het RCN van tijd tot tijd aandacht zal worden besteed aan een belangrijk aspect van de ontwikkeling van de toepassingen der kernenergie.” Zo begint het eerste nummer van dit ‘vakblad’ (f 15,- per jaar). Opvallend is dat er relatief weinig aandacht is voor de Nederlandse ontwikkelingen, men richt zich vooral op technische verhalen en optimistische verwachtingen over bouwprogramma’s uit de VS en de VK. En tekenend is dat kernenergie vrijwel altijd met een hoofdletter K geschreven wordt. Wegens "groot succes" wordt de naam vanaf januari 1959 veranderd in ‘Atoomenergie en haar toepassingen’. Dit blad zal blijven bestaan tot eind 1976, wanneer de naam verandert wordt in ‘Energiespectrum’. Het RCN heet dan ook al ECN.
PvdA en de kernenergie
De Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA, komt met de publicatie: ‘De uitdaging van het atoom’. Door dit rapport slaat de ambivalente houding van de partij ten opzichte van kernenergie om en wordt de partij een warm pleitbezorger. Dit zal goed te zien zijn aan de komende verkiezingsprogramma’s.
Belangrijke aanbeveling is het instellen van een financieringsfonds voor kernenergie. Een voorstel dat jaren later realiteit zal worden met de instelling van het fonds Nucleaire Ontwikkeling. Posthumus, de schrijver van het rapport en "atoom-specialist" van de PvdA, vindt dat er op korte termijn 100 miljoen op de begroting moet komen voor de ontwikkeling van kernenergie “in plaats van die onnozele paar miljoen die we nu hebben”.
Kistemaker en de Cellastic Affaire
Naar aanleiding van het eind februari verschenen boek van Wim Klinkenberg ‘De ultracentrifuge 1937-1970’, dient PSP-kamerlid Van der Spek tijdens het Kamerdebat over het Verdrag van Almelo op 2 maart een motie in, waarin hij de regering verzoekt de documenten van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie, die betrekking hebben op de Cellastic-affaire of die anderszins met professor Kistemaker in verband staan, openbaar te maken. Van der Spek noemt Klinkenberg’s boek een “niet-complete legpuzzel, waarin wordt gesuggereerd dat het ultracentrifugeproject een voortzetting is van het Duitse A-bom-project, waarbij dezelfde personen en instanties zijn betrokken.“ Volgens Van der Spek moeten deze beschuldigingen ernstig worden genomen. Nadat de regering de moties sterk ontraden, halen die het bij de stemming op 31 maart dan ook niet. Er bestaat ook onduidelijk over de zuivering van Kistemaker voor z’n promotie in november 1945.
[zie ook het Dossier: Kistemaker]
Tegen-nota over kernenergiebeleid
Als antwoord op de ‘Nota in zake de Kernenergie’ publiceert de Werkgroep (kern)energie de ‘Kernenergienota’: meer dan de helft van de energie die wordt geproduceerd wordt verspild; scenario’s zijn gebaseerd op continu doorlopende groei; fundamentele vragen ten aanzien van kernenergie zijn nog niet beantwoord en de voorlichting laat te wensen over. Er moet dan ook gestopt worden met kernenergie, eist de Werkgroep. In november protesteert Ver. Milieudefensie tegen de verspreiding van de brochure ‘Kernenergie en Electriciteit’ door de GKN (“eenzijdige, misleidende en zelfs foutieve informatie“) en vraagt subsidie aan (aangezien de GKN gezien moet worden als een staatsbedrijf) om de Kernenergienota in dezelfde oplage (13.000) te kunnen verspreiden.
Bezinningsnota uitgebracht
De Bezinningsgroep Energiebeleid brengt de Bezinningsnota Kernenergie uit. Geadviseerd wordt om voor een periode van 5 jaar af te zien van besluitvorming over uitbreiding van kernenergie om zo tijd vrij te maken voor onderzoek en bezinning (het moratorium voorstel). Na die periode zou een beslissing dan werkelijk vrij kunnen zijn en volgens de Bezinningsgroep eventueel ook een aanzienlijk programma voor de bouw van kerncentrales kunnen omvatten.
Werkgelegenheid en kernenergie
De bezinningsgroep Energiebeleid wijst (in haar Tweede Bezinningsnota Kernenergie) erop dat als een industrie zich bezighoudt met de bouw van reactoren voor eigen gebruik, men in uiterst pijnlijke dilemma’s verzeild kan raken. Er zal gekozen moeten worden tussen werkgelegenheid enerzijds en levering van centrales anderzijds, aan landen die men op politieke gronden eigenlijk geen kerncentrales zou mogen toevertrouwen. Men berekent dat door warmte-isolatie en zuiniger apparaten de bouw van een aantal 1000MW kernreactoren overbodig zijn en dat ook nog de werkgelegenheid ten goede komt. Vòòr 1977 hoeft er helemaal geen beslissing genomen te worden, schrijven ze.
Anti-kernenergie tijdschrift
Het eerste bovenregionale anti-kernenergietijdschrift ontstaat als Energiekomitee’s uit de drie zuidelijke provincies samen de ‘Zuidnederlandse Energie Krant’ (ZEK) gaan maken. ZEK bestaat tot 1980. Dan gaat het ‘Allicht’ heten en wordt uitgegeven door Energiebureau De Knijpkat in Tilburg. In 1995, als de inhoud al lang veel breder is dan kernenergie alleen, houdt het op te bestaan. Het is daarmee wel het langst verschijnende anti-kernenergietijdschrift geweest.
Brochure kernenergie niet verspreid
De Betuwse gemeentes Kesteren, Druten en Ewijk weigeren de brochure ‘Informatie over kernenergie’, uitgegeven door B&W van buurgemeente Dodewaard, te verspreiden. Tienduizenden exemplaren liggen in de kluizen en op zolders van de gemeentes. Dit is een gevolg van uitlatingen van de GKN en de Gelderse Commissaris der Koningin Geertsema die het boekje “een eenzijdig geschrift met de neiging tot het zaaien van paniek“ noemen. Maar ze staan nogal alleen in hun kritiek: ambtenaren van VROM en Sociale Zaken en ook TNO hebben zich positief over de tekst uitgelaten. De GKN komt later die maand met een eigen uitgave die ze in de omliggende gemeentes huis aan huis verspreiden. In april 1979 stelt de net in Deest opgerichte groep ‘Stop Dodewaard’ als eis naar de gemeente alsnog de verspreiding van de brochure. Na een aantal juridische procedures lukt dat.
Opnieuw antikernenergie tijdschrift
Het door de Nijmeegse Stroomgroep gemaakte antikernenergie blad ‘Onderstroom’ krijgt al snel een landelijke uitstraling. Vooral in de discussie en voorbereiding rond de Dodewaard acties en Kalkar heeft het een belangrijke functie. In 1985 fuseert het met het in Groningen verschijnende ‘Atoomalarm’ en het ‘LEK-Bulletin’ (oorspronkelijk het mededelingenblad van het Landelijk Energie Komitee) tot ‘Splijtstop’, waarvan het eerste nummer in maart 1985 verschijnt. Lang zal het niet bestaan: in november 1986 verschijnt ook daarvan het laatste nummer.