- Politieke partijen:
- verkiezingsprogramma’s, stellingnames en stemgedrag (van specifieke partijen)
Beslissing nieuwe centrales uitgesteld
Onder druk van een mogelijke regeringscrisis stelt de Ministerraad de beslissing over de bouw van kerncentrales weer uit. De energiesituatie is toch niet zo slecht als gedacht, zo is het argument. Wel worden de in de Energienota aangekondigde onderzoeken verder uitgevoerd, maar begin van de bouw in 1977 is volgens Lubbers “niet wel denkbaar”, maar de formulering “in of omstreeks 1985” uit de Energienota kan volgens Lubbers “nog wel gehandhaafd blijven”. Het zal nu een zaak van het volgend kabinet gaan worden en dus, zo verwacht men, een rol in de verkiezingen gaan spelen. Het is een overwinning van de kleinste regeringspartij, de PPR. Wel wordt besloten de ASEV (Aanvullend Structuurschema Elektriciteitsvoorziening) door te laten gaan waarbij vooral de nadruk komt te liggen op mogelijke vestigingsplaatsen van de kerncentrales en de PKB (Planologische Kernbeslissing) te laten volgen.
Op 31 januari staat er een paginagrote advertentie in de landelijke dagbladen waarin 1200 wetenschappers hun bezorgdheid uitspreken over kernenergie. “Leden van de 2de Kamer, geef ons het voordeel van de twijfel!”.
Op 3 februari gaat de Kamer met grote meerderheid akkoord met het uitstel van de kabinetsbesluit tot uitstel tot na de verkiezingen: PvdA. D66, PPR, KVP, ARP en CHU stemmen voor uitstel; VVD, DS70 en GPV tegen.
Groningen en Zeeland tegen vestigingsplaatsen
Nadat GS van Zuid-Holland zich heeft uitgesproken tegen de Maasvlakte doen de Gedeputeerde Staten van Groningen hetzelfde: "een kerncentrale in de Eemshaven is taboe". Het is een reactie op de ASEV waarmee de regering de vestigingsplaatsen aanwijst. GS vindt dat door een kerncentrale andere industrieën (zoals de geplande vestiging van DSM) niet door kunnen gaan.
Twee dagen later, op 21 oktober, vindt de Provinciale Staten van Zeeland dat er in Zeeland geen geschikte plaats is voor een tweede kerncentrale, ook niet in Borssele. Zeeland is na Zuid-Holland en Groningen, de derde provincie met vestigingsplaatsen, die zich uitspreekt tegen de bouw van een kerncentrale. In Zeeland stemmen alleen Boerenpartij, VVD, SGP en GPV tegen de PvdA motie.
Kamer voor openhouden bestaande centrales
Bij de behandeling van de ’Nota over het Kernongeval nabij Harrisburg’ in de Tweede Kamer wordt duidelijk dat een meerderheid voor het openhouden van de centrales in Dodewaard en Borssele zijn en de Nederlandse centrales ‘betrouwbaar’ vinden. Binnen de PvdA is ongeveer 1/3 voor sluiting en D66 is voor openhouden onder bepaalde voorwaarden. Daarmee is een motie van de PPR voor sluiten van de centrales waar later over gestemd zal worden, bij voorbaat kansloos.
Ledencongres voor sluiting kerncentrales
De leden van D66 spreken zich, tegen de uitdrukkelijke wens van het hoofdbestuur, op het partijcongres uit voor de sluiting van de bestaande centrales in Dodewaard en Borssele, zodra de partij deel uitmaakt van een volgend kabinet. Ook de PvdA heeft een strijdpunt gemaakt van de sluiting bij de kabinetsformatie.
Opwerkingscontracten goedgekeurd
Na bijna twee jaar steggelen ("Toekomst kerncentrales op het spel") besluit een Kamermeerderheid (tegen stemden: PvdA, D66, PPR, PSP, CPN; voor: CDA, VVD en DS’70, SGP, GPV en BP) de goedkeuringswetten aan te nemen zonder de onderliggende opwerkingscontracten met BNFL en Cogema in te hoeven zien. De publieke opinie spreekt van een “nederlaag voor de democratie.“ Maar onder druk van de regering en elektriciteitsbedrijven die dreigen dat anders de kerncentrales dicht moeten, gaat een kamermeerderheid toch akkoord. Overigens zijn de installaties waar de Nederlandse splijtstof opgewerkt moet worden, nog niet klaar: zowel de UP-3 in La Hague als Thorp in Sellafield zullen pas, zo verwacht men, eind jaren ’80 klaar zijn. De UP3 in La Hague blijkt in 1990 klaar, maar Thorp blijkt pas in 1994 in bedrijf te komen.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Van Agt II
Grote winnaar van de verkiezingen is D66. De 'grote drie' CDA, PvdA en VVD verliezen. Winnaars zijn verder de RPF, de PSP en de CPN. Door het verlies van CDA en VVD verliest ook de regeringscombinatie haar meerderheid. De formatie resulteert in september in het tweede kabinet-Van Agt, waaraan CDA, PvdA en D66 deelnemen.
Het jaar met de meeste woorden gewijd aan kernenergie in de verkiezingsprogramma’s: het publieke debat staat op scherp.
Het CDA vindt “verdere bouw van kerncentrales (….) thans niet toelaatbaar, D66 wil ook Borssele en Dodewaard zo snel mogelijk gesloten net als PvdA die dat “zo snel als technisch mogelijk“ wil. De VVD wil na zorgvuldige afweging van alle relevante afwegingen snel een beslissing over de uitbreiding van het aantal kerncentrales. Verder vindt ze dat de overheid verantwoordelijk is om “juiste en evenwichtige voorlichting over de kernenergie te bevorderen, zodat onnodige ongerustheid wordt weggenomen.“ Klein-links is tegen en klein-rechts vindt dat er ("helaas" zegt de SGP) niet te ontkomen is aan kernenergie.
EZ betaald 70 miljoen voor sluiting KCB in 2004
Minister Wijers (EZ) stuurt een brief naar de Tweede Kamer met z’n oplossing voor de modernisering van Borssele en de op 23 november aangenomen motie Vos (GroenLinks). Hij betaalt f 70 miljoen mee aan de modernisering zodat de centrale toch nog in 2004 gesloten kan worden. “Dit bedrag zal worden uitbetaald op 1 januari 2004, onder de voorwaarde dat dan de werking van de centrale feitelijk beëindigd is”, schrijft hij. “De SEP zal zich onder deze voorwaarden niet verzetten tegen het beëindigen van de bedrijfsduur in 2004.“ De Tweede Kamer (dat wil zeggen de regeringspartijen PvdA, D66 en VVD) gaat daar vlak voor Kerst mee akkoord. Nog net voor het einde van het jaar verwerpt de Raad van State de bezwaren tegen de modificatie van milieugroepen en omwonenden.
VVD: sluiting Borssele inzet kabinetsformatie
De sluiting van Borssele per 31-12-2003 wordt, zo belooft VVD en ook CDA, inzet van de komende kabinetsformatie. VVD-woordvoerder Te Veldhuis zegt dat het VVD-verkiezingsprogramma volgens berekeningen van het RIVM achterblijft bij die van PvdA, CDA en D66 als het gaat om het terugdringen van de CO2-uitstoot en zegt dat ook dat alleen kan als de centrale langer open blijft. Ook CDA-fractievoorzitter De Hoop Scheffer zegt dat volgens het CDA de centrale open moet blijven.
Minister EZ: sluiting Borssele “gelopen race”
In de Derde Energienota is aangekondigd dat ten minste eens in de vier jaar een energierapport zou verschijnen. In dit eerste Energierapport wordt terug gekeken naar de ontwikkelingen in de afgelopen jaren en worden lijnen uitgezet naar de toekomst.
Na de constatering dat de kerncentrale in Dodewaard reeds gesloten is en dat die in Borssele vervroegd zal worden gesloten (“niet pas in 2007, maar al eind 2003”) stelt het Energierapport: “Daarmee lijkt het hoofdstuk van de opwekking van elektriciteit via kernenergie binnen de Nederlandse context afgesloten.”
Tijdens het debat over het klimaatbeleid bleek op 1 november al dat een grote meerderheid van de Kamer voor het vasthouden aan de sluitingsdatum van Borssele is. Alleen VVD, CDA en SGP bepleiten het langer openhouden.
In het Energierapport gaan maar twee pagina’s over kernenergie, en dan in het kader van de sluiting van Borssele. Wel geeft de minister een vrij rooskleurig beeld van kernenergie, maar zegt ze: “Ik ken de politieke verhoudingen.” Ze zegt dat zelfs als er bij de verkiezingen in 2002 een meerderheid ontstaat die Borssele langer wil openhouden dat te laat is; het verlenen van een vergunning kost te veel tijd om de sluiting terug te draaien: de sluiting “is een gelopen race.”
Na de behandeling van het Energierapport van Jorritsma (EZ, VVD) op 12 december en na afloop van de ministerraad zegt minister-president Kok nog eens dat het kabinet niet van plan is de sluitingsdatum te heroverwegen.
Een half jaar eerder, op 28 juni, had Jorritsma (EZ) ook al aangegeven er niet meer in te geloven als CDA en VVD nog een poging doen om sluiting per 2004 te voorkomen. Jorritsma zegt wel iets te voelen voor het initiatief maar geen poging te gaan doen: ”ik ben het niet gewend aan dode paarden te trekken”, zegt ze.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Balkenende
De paarse coalitie verliest haar meerderheid, nog maar 54 van de 97 zetels in 1998. Grootste verliezer is de PvdA die 22 van haar 45 zetels verliest. Ook D66 wordt gehalveerd. De VVD tenslotte verliest ook flink. Grote winnaar is nieuwkomer Lijst Pim Fortuijn (LPF) met 26 zetels. Ook het CDA boekt forse winst en wordt de grootste partij. De nieuwe partij Leefbaar Nederland weet 2 zetels te bemachtigen De SP wint en de nieuwe fusiepartij ChristenUnie (RPF en GPV) verliest een zetel. Na een formatie waarin men niet om de LPF heen kan wordt in juli het kabinet-Balkenende (CDA, VVD, LPF) gevormd. De Kamermeerderheid voor sluiting van Borssele (80 zetels) is na de verkiezingen omgeslagen in een grote meerderheid tegen sluiting: 95 zetels.
Maar liefst 8 partijen schenken aandacht aan kernenergie in hun verkiezingsprogramma, maar de LPF niet (al is duidelijk dat ze groot voorstander zijn). Het is duidelijk dat de sluiting van Borssele een belangrijk onderwerp is: het CDA (langer open), D66 en PvdA (beide sluiting per 2004) en SP (zo snel mogelijk sluiting) benoemen dat. CU (“kernenergie wordt afgewezen”), GroenLinks, SP en D66 (“Kernenergie is onacceptabel”) zijn het meest uitgesproken tegen en VVD (“Kernenergie, indien veilig, blijft een optie en wordt niet bij voorbaat uitgesloten”) voorzichtig voor.