- dumping in zee:
- (discussie over) het dumpen in zee van radioactief afval. Ook (onderzoek naar) diepzeeberging
Dumpen van radioactief afval in zee
Nederland wordt door het net opgerichte IAEA uitgenodigd zitting te nemen in een werkgroep die een in april in de VN aangenomen resolutie moet uitvoeren. In de motie wordt verzocht “door te gaan met welke studies en welke acties dan ook” nodig om de verschillende landen te helpen bij het afvoer van radioactieve afvalstoffen in zee. Ondertussen ontstaat er ook kritiek op het dumpen van radioactief afval in zee. Vooral de premisse dat het water op grote diepte honderden jaren nodig heeft om zich te vermengen met oppervlakte water wordt door onderzoek tegengesproken. Ook door het eten en gegeten worden kunnen radioactieve stoffen verspreidt worden en (snel) aan de oppervlakte komen.
Overigens vindt in februari 1958 de eerste gedocumenteerde dumping in zee van radioactief afval door Nederland plaats. Aannemelijk is dat het niet de eerste dumping is: er is geen registratie en geen organisatie (zie dossier). Het wordt als deklast meegegeven aan lijndiensten (bijv. naar Zuid-Amerika) of de Marine. Die zien maar waar ze het over boord zetten. Men zou uit een IAEA-document uit 2007 kunnen afleiden dat Nederland in 1950 met het dumpen van radioactief afval in zee begint.
Teveel radioactief afval: elk jaar dumpingen
Vanaf dit jaar vinden elk jaar dumpingen in zee plaats. De hoeveelheid LAVA/MAVA is zo toegenomen dat 1x per twee jaar niet meer voldoet. Bij het vervoer in juni van het afval van Dodewaard naar Petten, raakt het binnenvaartschip besmet door lekkende vaten. Blijkbaar zo erg dat “de hele buikdenning” er op een werf in Schagen uit gehaald moet worden.
Ook in 1972 wordt de London London Dumping Convention (voluit: ‘Convention on the Prevention of Marine Pollution by Dumping of Wastes and Other Matter’) opgesteld. In 1973 ratificeert Nederland het verdrag wat eigenlijk opgesteld is om wetgeving te creëren voor het dumpen van radioactief afval in zee.
Dumpingsoperatie flink gehinderd
Aan een demonstratie tegen het dumpen van radioactief afval in zee nemen ongeveer 1500 mensen deel. Meteen op de avond van de demonstratie ketenen zich mensen van BAN en de stroomgroep Haarlem/IJmond vast aan de poorten van de ECN in Petten, waar vanuit het (Nederlandse) radioactief afval vervoerd moet naar IJmuiden worden voor de dumping. De kettingen worden echter snel door de politie doorgeknipt
De volgende morgen om 4 uur worden opnieuw, nu door 80 mensen, de poorten van de ECN geblokkeerd. Om 10 uur wordt er door de ruimschoots aanwezige politie hard ontruimd: mensen worden aan hun haren weggesleept. Het transport loopt zo'n zes uur vertraging op. Het dumpschip, de 'Marijke Smits', kan vertrekken, al wordt het wat gehinderd door een aantal rubberbootjes van Greenpeace. Veertig werknemers van de Hoogovens hadden eind mei al laten weten dat ze niet betrokken willen worden bij het lossen en overslag van de trein met Zwitsers kernafval bestemd voor de dumpingsoperatie. De vakbonden nemen deze eis over en de 40 worden inderdaad niet ingezet.
Dumpingen Nederlands afval te ver weg om te klagen
De minister van V&M Ginjaar geeft een vergunning voor het dumpen van laag- en middelactief afval in zee. Natuur en Milieu gaat (samen met anderen) in beroep en op 10 juni (als het schip geladen wordt) is de uitspraak: omdat de dumpingen op 1800 km van Nederland plaats vinden, ziet de Raad van State niet in hoe de belangen van ‘de klager’ worden geschaad, en dus wordt het beroep afgewezen. De ‘klager’, stichting Natuur en Milieu, reageert verbaast: haar doelstellingen zijn immers niet beperkt tot Nederland of het vasteland.
Onderzoek naar alternatief voor dumpen
Minister V&M (Ginjaar) zegt dat hij een commissie gaat instellen die voor het dumpen van radioactief afval in zee “dat op kortere termijn gezien uit milieuhygiënisch oogpunt verantwoord is, met het oog op de lange termijn geen alternatief zou moeten worden gevonden“ Deze Commissie Heroverweging Verwijdering Radioactief Afval moet er voor 1 oktober zijn. Maar dat lukt (weer eens) niet: pas in maart 1981 wordt de commissie ingesteld, en zal ook de bestuurlijke uitvoerbaarheid van de methoden onderzoeken.
Blokkades bij dumpingen
Maar liefst 5000 mensen nemen deel aan de jaarlijkse demonstratie tegen het dumpen van radioactief afval in zee, deze keer op 24 mei genouden in IJmuiden. Er worden acties aangekondigd tegen de komende transporten van het afval van Petten naar de haven van IJmuiden, vanwaar het schip (deze keer de ‘Andrea Smits’) zal vertrekken.
Op de morgen van 9 juni ketenen zich ongeveer 100 mensen van BAN vast aan de hekken van de ECN in Petten om het transport naar IJmuiden te voorkomen. De blokkade wordt snel ontruimd. Enkele honderden mensen zijn die maandag en dinsdag tussen Petten en IJmuiden bezig om de transporten te hinderen. Meerdere malen zijn er blokkades die snel weer ontruimd worden. Een vrouw raakt gewond, als ze door een uitstekend voorwerp van één van de vrachtwagens geraakt wordt. Greenpeace en een aantal binnenschippers blokkeren de Andrea Smits, maar na onderhandelingen met en toezeggingen van Ginjaar (zo denkt men) en onder dreiging van een kort geding heffen ze de blokkade uiteindelijk op 11 juni op en kan het schip onder begeleiding van de marine vertrekken.
Op 18 juni zegt de Burgemeester van IJmuiden, Molendijk, de gemeenteraad toe bij minister Ginjaar (V&M) aan te gaan dringen om in het vervolg zijn gemeente te mijden bij de dumpingen in zee. Tot nu toe is het schip altijd vanuit de haven van IJmuiden vertrokken naar de dumpplek in de Atlantische Oceaan. Maar er zal geen gehoor aan worden gegeven.
Toch nog dumpingen in 1982
De nieuwe D66 staatssecretaris van Milieuhygiëne Lambers-Hacquebard (voor ze in de regering ging nog een verklaart tegenstander), geeft vergunning voor het dumpen van afval in zee. Op 10 december ‘81 heeft ze al besloten dat ook in 1982 afval “nog één keer“ in zee gedumpt mag worden. Begin augustus beslist de Raad van State dat er geen reden is de vergunning op te schorten en zijn er geen formele belemmeringen meer om te gaan dumpen. In december is de zitting van de Raad van State, “mosterd na de maaltijd.“
Alternatief voor dumpen in zee
De Commissie Heroverweging Verwijdering Radio-actief Afval (of de Commissie Van Bueren) heeft voorkeur voor “verwijdering van het radio-actief afval in diepe stortholtes in zout“ in plaats van in de Atlantische Oceaan. Maar voor het verwijderen van bepaalde categorieën is ook opslag bovengronds of net onder de oppervlakte voor een periode van 15-150 jaar een bruikbare mogelijkheid. Het rapport ’Studie naar de mogelijkheden voor de verwijdering van uit Nederland afkomstig laag- en middenactief vast afval anders dan door storten in de Atlantische Oceaan’, moet, zoals de titel al zegt, alternatieven aandragen voor de omstreden dumpingen in zee. Scheiding van afvalstromen op bijv. halveringstijden, wordt als belangrijk gezien.