Mogelijkheid vestiging kerncentrale tot 2010 mogelijk
De gemeente Borsele legt zich neer bij de eis van het Rijk om het bestemmingsplan Sloegebied zodanig aan te passen dat er minder belemmeringen komen voor het vestigen van een kerncentrale {‘Waarborgingsbeleid’). In het bestemmingsplan staat dat de gemeente vrijstelling kan verlenen aan bedrijven die niet voldoen aan de strenge milieueisen van de gemeente. Nu komt er in dat de gemeente vrijstelling mòet verlenen van de strenge milieunormen als een tweede kerncentrale aan de orde is. De uitbreiding van kernenergie moet in elk geval tot 2010 mogelijk gehouden worden.
Energienota: bouw kerncentrales niet aan de orde
De Derde Energienota (1996) van EZ-minister Wijers (Kabinet Kok-I) betekent ook een trendbreuk: enerzijds omdat gesteld wordt dat er geen sprake is van schaarste, maar dat de nota noodzakelijk is door de veranderde verhouding tussen economie en milieu en de politieke wens concrete stappen te zetten naar een duurzame energiehuishouding. Daarnaast “nopen internationale ontwikkelingen in de richting van meer marktwerking en globalisering tot een heroriëntatie op de rol van de overheid bij het energiebeleid.“ Wijers ontwikkelt een tweesporenbeleid: duurzame energiehuishouding en meer marktwerking (waar hij een groot voorstander van is).
Er worden ook concrete doelen benoemd: 30% energiebesparing in de komende 25 jaar en van de hele energieproductie moet in 2020 10% duurzaam geproduceerd worden (voor elektriciteit betekent dat 30%). Verder moet de overheid meer ruimte geven aan de markt.
Nieuw vermogen zal vooral gericht zijn op schone technologie, alhoewel er ruimte blijft voor nieuw kolenvermogen. De bouw van nieuwe kerncentrales in de komende jaren is niet aan de orde. Door onderzoek wordt evenwel de mogelijkheid opengehouden om in de volgende eeuw desgewenst “op de trein te kunnen stappen.“
In aanloop naar de energienota laat Wijers weten niet te willen tornen aan de afgesproken sluitingsdatum van Borssele (1-1-2004). CDA en VVD willen “het verbod over nadenken over kernenergie“ opheffen, en vinden dat de regering “het lef moet hebben“ het een jaar daarvoor genomen besluit te herzien.
Omdat de rol van de overheid anders wordt en meer ruimte gegeven moet worden aan de markt, is er, volgens de minister, ook niet de noodzaak voor uitgebreide energienota’s. De algemene ontwikkelingen op de energiemarkt zouden iedere vier jaar moeten worden geanalyseerd in een Energiebericht. Maar, omdat de Kamer dat te bescheiden vindt, het lijkt te veel op ‘weerbericht’, wordt er ‘Energierapport’ van gemaakt.
In maart, bij het kamerdebat over de Energienota, stelt Wijers 19 miljoen beschikbaar voor kernenergieonderzoek, maar schrapt geld voor PINC (Programma Instandhouding Nucleair Competentie). De coördinator van PINC doet een dringend beroep op de Kamer omdat anders Nederland “in de toekomst niet meer op een rijdende trein kan springen.“
25% van geld energie-onderzoek naar kernenergie
Volgens een publicatie van de AER gaat een kwart van het budget voor energie-onderzoek naar kernenergie: 72,5 miljoen gulden van in totaal 310 mln. Naar duurzame energie gaat 10 procent. Kernenergie zorgt voor 2% van de energievoorziening.
Verrassing van SEP: Dodewaard gaat in 1997 dicht
Nog geen maand nadat de GKN eindelijk een nieuwe vergunning voor Dodewaard heeft gekregen (met een looptijd tot 2004, kondigt de SEP verrassend aan dat Dodewaard gaat sluiten. De exacte datum “is thans nog niet bekend, maar zal naar verwachting in maart 1997 liggen.“ Reden van de sluiting liggen in de ontwikkelingen in het energiebeleid van de overheid. “Enkele nota’s en besluiten markeren namelijk duidelijk het nog verder afnemen van een positieve houding ten aanzien van kernenergie”, schrijft de SEP. Kortom: er is geen toekomst voor kernenergie. “In de komende jaren zal in Dodewaard ervaring worden opgedaan met het planmatig, efficiënt en veilig buiten bedrijf stellen van een kerncentrale.“ De SEP zal pas na een wachttijd van 40 jaar de centrale gaan ontmantelen, wel wordt in de komende jaren alle splijtstof verwijderd. De ontmanteling zal, zo is de verwachting f 165 miljoen kosten. Op 2 november wordt in een grote tent in de buurt van de centrale door enkele honderden mensen die zich aktief hebben ingezet voor de sluiting van de centrale feest gevierd. De geplande fakkeloptocht naar de centrale mag van de politie niet plaatsvinden: boze boeren dreigen de feestvierders niet door te laten.
Weer geld naar Covra
Het ‘plan van aanpak’ (dat nu ‘businessplan’ heet) dat de Covra in mei 1995 publiceert om uit de bestuurlijke en financiële problemen te komen komt met een simpele oplossing: het ministerie van VROM moet de komende 10 jaar nog eens 30 miljoen gulden (€13,6m) in de Covra stoppen. Volgens de directie is alleen op deze wijze een debacle te vermijden, “want de verliezen blijven de komende jaren groot.“
Als reactie zet VROM de 10 miljoen gulden (€4,5m) lening die het bedrijf eind 1994 kreeg om in een exploitatiesubsidie en dat is nodig om de verliezen over '94/'95 te dekken. In december '96 wordt bekend dat de ministeries van VROM en EZ in totaal 50 miljoen gulden gaan betalen om het bedrijf gezond te maken. Er is jaarlijks ongeveer een verlies van 6 miljoen gulden. De directeur noemt het “wel riant“ dat het Rijk bij wil springen. Steeds weer wordt genoemd dat de “stagnerende uitbreiding van kernenergie in Nederland" een reden van de verliezen is. Maar met deze injectie, zegt Covra, moet het wel lukken.
Verdrag van Kyoto
In Kyoto komen onderhandelaars tot overeenstemming over een historische verdrag. Historisch omdat er voor het eerst in de geschiedenis bindende afspraken zijn gemaakt die landen dwingen CO2-emissies te beperken. Maar het scepticisme bij milieubeweging en ook de industrie is groot. De industrie, bijgestaan door de regeringen van bijv. de VS en Australië, zegt dat er sowieso geen sprake is van het broeikaseffect en er al helemaal geen aanwijzingen zijn dat de mens (in de vorm van de uitstoot van broeikasgassen) bijdraagt aan de niet bestaande klimaatverandering. De milieubeweging vindt dat de reducties lang niet ver genoeg gaan en het verdrag ‘loopholes’ in zich bergt die het voor de rijke, geïndustrialiseerde landen mogelijk maakt geen of nog minder reducties toe te passen. De 4 belangrijkste zijn: Emission trading (het kopen van emissierechten in het buitenland), emissions banking (emissierechten bewaren voor een volgend jaar om meer te kunnen uitstoten), carbon for sale (zgn. Joint Implementation, investeringen in ander landen mogen landen van hun binnenlandse emissie aftrekken), carbon sinks (een aftrek voor de aanwezigheid binnen de landsgrenzen van bijvoorbeeld bossen die CO2 opnemen).
De Tweede Kamer zal de ratificatie van het verdrag in februari 2002 goedkeuren, maar het zal dan nog jaren duren voor het in werking treedt. Om van kracht te worden moet het Protocol door minimaal 55 landen worden geratificeerd. Tevens moeten die landen samen verantwoordelijk zijn voor 55 procent van de wereldwijde kooldioxide-uitstoot.
Vanaf ‘Kyoto’ wordt de bestrijding van CO2-emissies en de rol die kernenergie daarin kan spelen een belangrijk punt in de discussie.
Tweede-Kamerverkiezingen, vorming kabinet-Kok II
De paarse coalitie behoudt bij deze verkiezingen haar meerderheid, ondanks fors verlies van D66. PvdA en VVD compenseren dat verlies echter ruimschoots. Grote winnaar is GroenLinks, verder winnen SP en de SGP. Het CDA verliest wederom. De formatie resulteert in augustus in voortzetting van 'paars' in het tweede kabinet-Kok (PvdA, D66 en VVD).
Vier van de vijf partijen die iets opnemen over kernenergie in hun programma willen dat kernenergie een aflopende zaak is (al lijkt de SGP meer te constateren dan te wensen, als ze zegt dat Nederland haar kerncentrales kwijt raakt). VVD vindt dat een “toename van het gebruik van veilige kernenergie (moet) worden opengehouden.“ D66 (“In Nederland wordt kernenergie afgebouwd“), GroenLinks en SP (“aan kernenergie heeft Nederland geen behoefte“) vinden dat ook de bestaande kerncentrales dicht moeten, de PvdA “wijst het uitbreiden van het opgesteld vermogen aan kernenergie af“ zolang problemen van veiligheid en afval niet zijn opgelost. CDA laat zich er helemaal niet over uit.
VROM nu verantwoordelijk KernenergieWet
Het kabinet stemt in met de overheveling van een aantal taken die voortvloeien uit de KernenergieWet (KeW) van de minister van EZ naar de minister van VROM. Milieu- en veiligheidsaspecten en bescherming tegen radioactieve straling zijn in de praktijk nu de belangrijkste aspecten van de KeW. In 1963, toen de KeW van kracht werd, lag de nadruk op het bevorderen van kernenergie, daarom was de minister van EZ de eerste ondertekenaar. De minister van VROM is vanaf 1 juli primair verantwoordelijk voor de regelgeving en de vergunningsverlening van nucleaire installaties. De minister van EZ blijft medeverantwoordelijk. De KeW en een aantal daarop gebaseerde regelingen zullen daartoe aangepast worden.
De nucleaire activiteiten van de ECN
De ECN houdt weer haar jaarlijkse open-dag. Na jaren van crisis (minder subsidies, inkrimping) klimt het onderzoeksinstituut langzaam uit het financiële dal. Het maakt publiekelijk goede sier met onderzoek naar hernieuwbare energieontwikkeling (wind/zon), maar hoewel steeds op een kleinere schaal, doet het nog steeds onderzoek naar kernenergie. Bij de poort wordt, samen met een antikernergie-ballon, informatie uitgedeeld over de nucleaire projecten van de ECN: de NRG, de HTR, CORA, RAS.
Minister EZ: sluiting Borssele “gelopen race”
In de Derde Energienota is aangekondigd dat ten minste eens in de vier jaar een energierapport zou verschijnen. In dit eerste Energierapport wordt terug gekeken naar de ontwikkelingen in de afgelopen jaren en worden lijnen uitgezet naar de toekomst.
Na de constatering dat de kerncentrale in Dodewaard reeds gesloten is en dat die in Borssele vervroegd zal worden gesloten (“niet pas in 2007, maar al eind 2003”) stelt het Energierapport: “Daarmee lijkt het hoofdstuk van de opwekking van elektriciteit via kernenergie binnen de Nederlandse context afgesloten.”
Tijdens het debat over het klimaatbeleid bleek op 1 november al dat een grote meerderheid van de Kamer voor het vasthouden aan de sluitingsdatum van Borssele is. Alleen VVD, CDA en SGP bepleiten het langer openhouden.
In het Energierapport gaan maar twee pagina’s over kernenergie, en dan in het kader van de sluiting van Borssele. Wel geeft de minister een vrij rooskleurig beeld van kernenergie, maar zegt ze: “Ik ken de politieke verhoudingen.” Ze zegt dat zelfs als er bij de verkiezingen in 2002 een meerderheid ontstaat die Borssele langer wil openhouden dat te laat is; het verlenen van een vergunning kost te veel tijd om de sluiting terug te draaien: de sluiting “is een gelopen race.”
Na de behandeling van het Energierapport van Jorritsma (EZ, VVD) op 12 december en na afloop van de ministerraad zegt minister-president Kok nog eens dat het kabinet niet van plan is de sluitingsdatum te heroverwegen.
Een half jaar eerder, op 28 juni, had Jorritsma (EZ) ook al aangegeven er niet meer in te geloven als CDA en VVD nog een poging doen om sluiting per 2004 te voorkomen. Jorritsma zegt wel iets te voelen voor het initiatief maar geen poging te gaan doen: ”ik ben het niet gewend aan dode paarden te trekken”, zegt ze.