- Medische isotopen:
- de productie van dergelijke isotopen door gebruik van radioactief materiaal of kernreactoren
Verhoogde straling bij transport Molybdeen
Een container met Molybdeen in een vliegtuig van de KLM lekt. De KLM laat dit de passagiers pas anderhalve maand later weten (nadat met intrekken van de transportvergunning wordt gedreigd) en een Engelse krant met de onthulling komt. De Molybdeen is afkomstig van de nieuwe fabriek van Mallinckrodt op het ECN in Petten. Aan de buitenkant van de container wordt het vervalprodukt technetium gevonden. “Dat hoort daar niet te zitten“, aldus het bedrijf. KLM stopt tijdelijk met het vervoer. De meter die de straling moet controleren van uitgaande pakketjes bij Mallinckrodt, blijkt eind juni al vanaf februari kapot te zijn, maar “het kan onmogelijk vaker zijn voorgekomen“ zegt het bedrijf. Enkele dagen later blijkt er opnieuw een pakketje te hoge straling te hebben.
Transportvergunning Dodewaard en HFR vernietigd
Door een vormfout vernietigt de Raad van State opnieuw de vergunning die minister Pronk (VROM) in december 1999 heeft afgegeven voor het transport van de splijtstof uit de in 1997 stilgelegde kerncentrale Dodewaard (naar de opwerkingsfabriek in Sellafield) en de HFR. Greenpeace die beroep had aangetekend tegen de vergunning, reageert verheugd; over de Dodewaard splijtstof zegt ze: “het lijkt erop dat de minst slechte oplossing –het afval opslaan in een bunker in Borssele- steeds dichterbij komt. Die bunker is in 2003 klaar.” Pronk reageert als de vermoorde onschuld. Hij luidt de noodklok en geeft binnen een week (op 12 juli) voor de HFR een nieuwe transportvergunning af voor het transport naar de Covra die direct van kracht gaat, omdat naar hij verwacht de reactor anders binnenkort moet sluiten wegens gebrek aan opslagruimte en de reactor volgens hem essentieel is voor de productie van medische isotopen. Milieuorganisaties reageren furieus en zeggen dat er alleen maar een commercieel belang is: bedrijven staan in de rij om die productie over te nemen. Medische isotopen die overigens ook op een alternatieve manier geproduceerd kunnen worden, zie factsheet laka.
HFR mag weer opstarten
Het IAEA doet van 2 tot 8 maart onderzoek naar de veiligheidscultuur op de HFR. Op 14 maart publiceert ze de verontrustende conclusies: de directie heeft geen “duidelijk gecommuniceerde betrokkenheid bij de veiligheid“ en “de productie wordt soms belangrijker gevonden dan de veiligheid.” De IAEA concludeert dat “niet iedereen de verantwoordelijkheid voor de veiligheid even goed begrijpt“ en twijfelt aan de onafhankelijkheid van de (interne) reactorcommissie, die de veiligheid in de reactor moet bewaken. Minister Pronk neemt een aantal aandachtspunten van de IAEA over en samen met de directie van de reactor stelt hij een plan op, waarvan 8 actiepunten moeten zijn uitgevoerd voor de reactor weer kan opstarten, de andere punten moeten in de loop van het jaar genomen worden. Aan die 8 punten is niet zo moeilijk te voldoen: het gaat onder meer om het goedkeuren van het onderzoeksrapport, het ontwikkelen van een veiligheidsbeleid en het trainen van personeel. Er is 1 concreet actiepunt: er moet een bordje in de controlekamer gehangen worden met daarop: ‘Veiligheid heeft zonder uitzondering de hoogste prioriteit’.
Op 22 maart mag de HFR weer opstarten. Hoewel er nog weinig veranderd is, heeft deze datum waarschijnlijk te maken met een rapport van de Inspectie van de Gezondheidszorg dat er tot 22 maart geen leveringsproblemen te verwachten zijn met medische isotopen.
Advies: nieuwe reactor in Petten
Een werkgroep bestaande uit verschillende ministeries (VWS, VROM, EZ), de Inspectie Gezondheidszorg en de Vereniging Nucleaire Geneeskunde, adviseert aan staatssecretaris Van Geel van Milieu, dat er over 10 jaar een nieuwe reactor in Petten moet staan. Dan is de “levensduur van de HFR voltooid“ en het is niet gewenst dat ziekenhuizen afhankelijk worden van leveringen uit Canada of Zuid-Afrika (de andere producenten van medische isotopen). Critici vinden dat voor deze “commerciële belangen“ er geen nieuwe reactor moet komen en, omdat de veiligheid niet gewaarborgd kan worden, de HFR ook meteen dicht moet.
VROM: Medische isotopen en de Hoge Flux Reactor in Petten [pdf]
Rapportage storingen nucleaire installaties 2008
In 2008 hebben zich in de Nederlandse nucleaire installaties 15 storingen voorgedaan: waarvan 6 in Borssele, 1 bij de HOR Delft, 7 bij NRG (w.o. 5 HFR) en 1 bij Malinckrodt in Petten bij de productie van medische isotopen. Dit blijkt uit het jaarlijkse overzicht over de storingen (tegenwoordig: ‘ongewone gebeurtenissen’) in de nucleaire installaties in 2008 dat de Kernfysische Dienst publiceert op 31 augustus 2009.
Voorlopige herstart HFR
Na ruim een half jaar stil gelegen te hebben, wordt de HFR weer opgestart. Weliswaar zonder de reparatie die nodig is om het gasbellen-probleem in het primaire koelsysteem op te lossen, want dat gaat namelijk te lang duren. Omdat een aantal andere productiereactoren voor medische isotopen deze maand stil gelegd worden voor onderhoud, moet volgens exploitant NRG en ook de (zeven!) verantwoordelijke ministers de HFR weer opgestart worden. Hoewel de reactor "niet voldoet aan de vigerende Kernenergiewetvergunning" omdat "de integriteit van het primaire systeem wordt bedreigd" wordt hiervoor een beschikking afgegeven.
De toestemming tot herstart is geldig tot 1 maart 2010 en er zijn voorwaarden aan verbonden. In de beschikking staat dat als er zich "ontwikkelingen ten aanzien van vraag en aanbod op de wereldmarkt voor medische isotopen voordoen waardoor het bedrijf van de HFR minder noodzakelijk is", de vergunninghouder dat onmiddellijk moet melden. Of de reactor dan weer uit bedrijf gaat is niet duidelijk.
In 2010 zal dan de reparatie, waarbij het beton waar de leidingen inzitten weggehakt moet worden, plaatsvinden.
NRG start procedure voor Pallas
Met het indienen van de Startnotitie Pallas ('Bouwen aan de gezondheidszorg en energievoorziening van morgen') door NRG, begint de procedure voor de nieuwe onderzoeks-reactor. De nieuwe reactor zal, zo zijn nu de plannen, een vermogen krijgen dat aangepast kan worden, maar minimaal 30 MW (thermisch) en maximaal 80 MW (th) zal bedragen. De HFR heeft een 'vergund vermogen' van 50 MW(th). Als leverancier is het Argentijnse INVAP gekozen; de locatie is nog onduidelijk. Mogelijke locaties zijn Vlissingen, waar Zeeland graag een 'nucleair expertisecentrum' zou willen zien verschijnen, en Petten dat de beste papieren lijkt te hebben.
NRG schrijft in de Startnotitie dat met Pallas "de productie van isotopen voor medische toepassingen (zal) worden gewaarborgd of zelfs uitgebreid" en dat daarnaast Pallas ervoor zal zorgen dat "hoogwaardig wetenschappelijk en toegepast (nucleair) onderzoek in stand kan worden gehouden en verder kan worden uitgebreid."
"Afhankelijk van de financiële mogelijkheden en procedures is het streven om Pallas in 2016 in bedrijf te nemen", aldus een begeleidend persbericht van NRG.
Richtlijnen voor MER Pallas
Ondanks het afbreken van de aanbesteding in februari, gaat de vergunningsprocedure voor de Pallas reactor gewoon door. Nadat de Nuclear Research and consultancy Group (NRG) op 17 november 2009 de startnotitie MER heeft ingediend "ten behoeve van de realisatie van de onderzoeksreactor Pallas ter vervanging van de huidige Hoge Flux Reactor", publiceert het ministerie van VROM (samen met Verkeer en Waterstaat) nu de richtlijnen waar het milieueffectrapport aan moet voldoen.
In de publiciteit wordt als belangrijkste reden voor de nieuwe reactor de productie van medische isotopen genoemd. Uit een in mei 2010 gepubliceerd onderzoeksrapport ('Medical Radioisotope Production Without A Nuclear Reactor') van de Stichting Laka blijkt dat het echter ook mogelijk is om de isotopen die gebruikt worden in de medische sector te produceren met versnellers. Dat is goedkoper en de productie is decentraal en dus niet zoals nu, afhankelijk van een klein aantal productie-reactoren, waardoor de aanvoer veel meer gegarandeerd is. Daarbij komt dat het afval veel minder radioactief is (en minder lang), en zijn een aantal inherente problemen van kernreactoren (c.q. kernenergie) niet aanwezig. Zo is er geen proliferatiegevaar omdat er geen hoogverrijkt uranium nodig is en zijn de veiligheidsproblemen veel geringer.
Herstart HFR na langdurige reparatie
Op 11 juni wordt de Hoge Flux reactor in Petten weer in bedrijf genomen na een onregelmatigheid in het primaire koelsysteem die in november 2012 werd ontdekt.
In eerste instantie wilde NRG weer opstarten zonder reparatie maar dat is door de Kernfysische Dienst niet toegestaan. "NRG heeft medio december 2012 aan de KFD een onderbouwing voorgelegd voor het tijdelijk opstarten van de reactor zonder reparatie. De KFD heeft deze onderbouwing afgekeurd en geen toestemming voor opstart gegeven.”
De reparatie was ingewikkeld en telkenmale werd de datum voor herstart uitgesteld
Van een tekort op de wereldwijde markt voor medische isotopen was weinig te merken. Een teken dat de rol van de HFR (en van reactoren in het algemeen) voor de productie ervan in snel tempo afneemt. Maar het in bedrijf zijn van de 50 jaar oude reactor zal niet lang duren.
EC staatssteun aan Pallas toegestaan; Laka: business case 'onrealistisch'
De Europese Commissie vindt het "in overeenstemming met de EU-staatssteunregels" dat het Rijk 80 miljoen leent aan het Pallas project. De lening is volgens het Directoraat-generaal Concurrentie van de Europese Commissie onder andere gerechtvaardigd, want het heeft "een stimulerend effect, omdat hiermee de kans toeneemt dat particuliere investeerders vanaf fase 2 in het Pallas-project stappen".
En dat is weer van belang want: de reactor is "van cruciaal belang om op lange termijn de voorzieningszekerheid van medische radio-isotopen te garanderen - in het belang van Europese patiënten. Bovendien dient de reactor nog andere doelstellingen van gemeenschappelijk belang". Pas in oktober komt er een (gekuiste) openbare versie van de beslissing. Wel interessant omdat het onder andere nog eens duidelijk stelt dat private financiering van het gehele project vrijwel onmogelijk is (en pogingen daartoe ook al mislukt) en ook een overzicht geeft van de verschillende fases van het project dat nog niet eerder zo gedetailleerd gepubliceerd is.
Ongeveer gelijktijdig met het bekend worden van de EC beslissing komt er een belangrijk rapport uit: De Pallas business case: tussen droom en werkelijkheid. In dit Laka-rapport wordt goed onderbouwd beargumenteerd dat door veranderingen in de markt voor medische isotopen de business case onrealistisch is.