Ook eerste transport na jaren uit Borssele
Het eerste transport sinds jaren uit de kerncentrale Borssele naar de opwerkingsfabriek in La Hague vertrekt, maar niet onopgemerkt. ‘s Morgensvroeg lukt het zes activisten om op de koepel van de kerncentrale te klimmen. Maar dat kan het transport niet hinderen. Eerst een traject van 2 kilometer over de weg naar een rangeerterrein waar de container op de trein wordt geladen. Andere activisten die zich aan de rails hebben vastgemaakt lukt het ‘s middags wel om het transport op te houden. Maar uiteindelijk zorgt de enorme politiemacht ervoor dat het Nederland kan verlaten: totaal 22 arrestaties. Ook in Frankrijk zijn nog acties tegen het transport. Op 8 februari stemt de gemeenteraad van Borssele in met een noodverordening voor grote gebieden van de gemeente in verband met de transporten Het verst gaat art. 6: “Het is een ieder, die blijkens gedrag, kleding, uitingen of andere feiten en omstandigheden kennelijk wil deelnemen aan een blokkade van het transport verboden zich te begeven binnen het in artikel 2 bedoelde gebied.” Op 22 februari verbiedt de rechtbank in Middelburg Greenpeace actie te voeren tegen de transporten. Andere groepen roepen daarna op juist rond de transporten van zich te laten horen.
Sluiting Borssele per 2003 onzeker na besluit Raad van State
Een maand nadat het kabinet heeft laten weten dat het niet zal zorgen voor vervangend werk voor banenverlies door de sluiting van Borssele, omdat Zeeland sterk genoeg is dat zelf op te vangen, vernietigt de Raad van State de wijziging van de vergunning (sluiting op 31-12-2003) van de kerncentrale op procedurele gronden. De Afdeling bestuursrechtspraak stelt dat de intrekking van de vergunning per 31-12-03 door de regering onvoldoende gemotiveerd is. Er gloort hoop voor de voorstanders van kernenergie. De EPZ had zelf geen bezwaar aangetekend, men voelde zich gebonden aan het akkoord met het kabinet, maar inmiddels is er sprake van “voortschrijdend inzicht“ en men voelt er niets voor de centrale te sluiten. De nieuwe elektriciteitswet van 1998 geeft de stroombedrijven beduidend meer macht dan vroeger en heeft de politiek veel zeggenschap ontnomen. Er gelden nu de regels van de Europese markt.
Ministers reageren luchtig: het gaat om een formele afwijzing waar wel een mouw aan te passen zal zijn. Juristen van VROM zijn onmiddellijk aan het werk getogen om, overeenkomstig het kabinetsbeleid, de centrale alsnog buiten bedrijf te kunnen stellen, laten ze weten. De politiek laat in een reactie weten aan sluiting vast te houden, er is nog steeds een kamermeerderheid: PvdA, D66, GroenLinks, RPF en SP. De VVD komt met de verwachting dat de Nederlandse Staat misschien wel een schadeclaim (“die in de miljarden loopt”) te wachten staat als er nu nog tot sluiting per 31-12-03 wordt besloten. EPZ wil al met het Rijk overleggen wat er moet gebeuren met het afval als de centrale langer openblijft, omdat het opwerkingscontract eind 2003 afloopt. Stoppen met opwerken kan een optie zijn, maar wie betaald dan de opslagbunker?
SP5 in bedrijf; Urenco NL (toch maar niet) in de verkoop
Officiële ingebruikname van de nieuwe verrijkingshal (de SP5) in Almelo. De capaciteit is daarmee op 2500 t scheidingsarbeid per jaar gekomen. In het kader van de privatisering is de Nederlandse staat op zoek naar een koper voor haar aandeel (1/3-deel) in Urenco. Jorritsma (Minister EZ) zegt dat ze alleen maar akkoord zal gaan met verkoop als er garanties voor de werkgelegenheid komen. De Britse aandeelhouder BNFL wil wel een meerderheidsaandeel en ook het Franse Cogema en het Amerikaanse USEC zijn geïnteresseerd: er bestaat, volgens Jorritsma; “uberhaupt nogal wat belangstelling“ voor de Nederlandse aandelen.
Maar zover gaat het niet komen, in 2005 zegt de minister van Financien (Bos) dat verkoop “gezien de huidige geo-politieke gevoeligheden“ op korte termijn “niet opportuun“ is en Nederland zal geen initiatieven ontplooien om tot verkoop te komen.
Opwerkingstransporten minder geheimzinnig
EPZ laat weten dat ze voortaan de datum, de route en manier van transporteren bekend maakt van de splijtstofstaven uit Borssele naar de opwerkingsfabriek in La Hague (Frankrijk). “Zo kan de bevolking daar kennis van nemen,” zeggen ze trots op de nieuwe openheid. Maar die ‘nieuwe openheid’ is volgens Greenpeace gewoon afgedwongen door uitspraken van de Raad van State en door Belgische burgemeesters die geen geheime transporten meer over hun grondgebied willen. Op 2 september 2003 heft EPZ de openheid weer op: “we zien het nut van de aankondigingen niet meer in.” Dat door de aankondiging actiegroepen weten dat er transporten rijden heeft niet meegespeeld: “dat weten ze toch wel.”
Dodewaard pas ontmanteld in 2040
Het kabinet houdt vast aan de afspraak in het regeerakkoord om Dodewaard pas in 2040 te ontmantelen. Het voornemen van minister Pronk (VROM) om de centrale zo snel mogelijk te ontmantelen is daarmee van de baan. Pronk is zelfs bereid het prijsverschil (f 130 miljoen) te betalen, maar heeft geen steun in het kabinet. Volgens Kok beschikken we “tegen die tijd“ over veel meer know-how over ontmanteling.
Kabinet: KCB gewoon dicht eind 2003
Het kabinet houdt eensgezind vast aan de in 1994 met EPZ gemaakte afspraak dat Borssele uiterlijk op 31 december 2003 moet worden gesloten. EPZ zal er op worden gewezen dat het Rijk en de elektriciteitssector een afspraak hebben gemaakt: de kerncentrale mag moderniseren, gaat dicht op 31-12-2003 en het Rijk betaald f 70 miljoen. “Die afspraak staat nog steeds.” EPZ kan een uitnodiging verwachten voor een gesprek. EPZ laat eind mei weten “er niet over te peinzen“ om de centrale vervroegd dicht te doen. “Daar hebben we geen enkel belang bij,” waarop het kabinet laat weten desnoods met een wet de sluiting af te dwingen.
KFD van SZ naar VROM
De Kernfysische Dienst wordt overgeheveld van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid naar VROM. De KfD is verantwoordelijk voor de uitvoering van het toezicht op de naleving van vergunningen op grond van de Kernenergiewet. Dit is opnieuw een verdere concentratie van kernenergie (taken) op het ministerie van VROM “ter bevordering van effectiviteit en eenheid van beleid en uitvoering op het gebied van kernenergie ligt bundeling van taken en deskundigheid bij een departement voor de hand.” Sociale Zaken blijft nog wel verantwoordelijk voor normstelling voor de arbeidsveiligheid (stralingsbescherming werknemers).
Transportvergunning Dodewaard en HFR vernietigd
Door een vormfout vernietigt de Raad van State opnieuw de vergunning die minister Pronk (VROM) in december 1999 heeft afgegeven voor het transport van de splijtstof uit de in 1997 stilgelegde kerncentrale Dodewaard (naar de opwerkingsfabriek in Sellafield) en de HFR. Greenpeace die beroep had aangetekend tegen de vergunning, reageert verheugd; over de Dodewaard splijtstof zegt ze: “het lijkt erop dat de minst slechte oplossing –het afval opslaan in een bunker in Borssele- steeds dichterbij komt. Die bunker is in 2003 klaar.” Pronk reageert als de vermoorde onschuld. Hij luidt de noodklok en geeft binnen een week (op 12 juli) voor de HFR een nieuwe transportvergunning af voor het transport naar de Covra die direct van kracht gaat, omdat naar hij verwacht de reactor anders binnenkort moet sluiten wegens gebrek aan opslagruimte en de reactor volgens hem essentieel is voor de productie van medische isotopen. Milieuorganisaties reageren furieus en zeggen dat er alleen maar een commercieel belang is: bedrijven staan in de rij om die productie over te nemen. Medische isotopen die overigens ook op een alternatieve manier geproduceerd kunnen worden, zie factsheet laka.
Toch transport HFR naar Covra
Nadat in augustus de Raad van State besluit dat de in allerijl afgegeven vergunning geldig is, maakt NRG begin september bekend dat op 20 september het eerste transport naar de Covra plaats zal vinden van HFR-brandstof. Het Amerikaanse Nuclear Control Institute wijst op het feit dat in september een schip met nucleair afval van Europa naar de Verenigde Staten vertrekt waar het Nederlandse afval op had kunnen zitten. Maar de NRG zegt dat praktische problemen dat onmogelijk maken, bijvoorbeeld dat de transportcontainers niet in de VS gecertificeerd zijn (iets wat ze overigens al jaren weten). De directeur van NRG, Versteegh, laat later weten dat de belangrijkste redenen de kosten zijn: door de contracten met de Covra moet ook als het afval naar de VS gaat, de Covra betaald worden.
Zo’n 25 activisten (voornamelijk van de SP) proberen op 20 september op de snelweg bij Rilland (Zeeland) het transport te blokkeren. Maar de enorme overkill aan politie sluit de groep demonstranten op de parkeerplaats naast de snelweg in, op het moment dat het transport in de buurt komt. Tot begin november volgen nog 3 transporten.
Na 4 jaar weer transport Dodewaard
De kerncentrale in Dodewaard krijgt een nieuwe transportvergunning om de brandstof uit de stilgelegde centrale te vervoeren naar de opwerkingsfabriek in Sellafield. Via een kort geding van GKN/BNFL op 30 november wordt van WISE en Greenpeace geëist dat ze geen acties gaan ondernemen of anderen oproepen dat te gaan doen. Een nieuwe trend om te proberen bij voorbaat acties te laten verbieden. De kort geding rechter oordeelt dat acties mogen, maar doet die uitspraak pas de middag van 14 december, als het eerste transport, gehinderd door een blokkade van GroenFront, inmiddels Vlissingen heeft bereikt.